ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΓΕΩΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΩΝ

Παρατηρητές Θαλάσσιων Θηλαστικών και Παρατηρητές Παθητικής Ακουστικής Παρακολούθησης

Η οπτική παρακολούθηση για τα θαλάσσια θηλαστικά έγινε από εκπαιδευμένους Παρατηρητές Θαλάσσιων Θηλαστικών (ΠΘΘ) καθ' όλη τη διάρκεια των δραστηριοτήτων των θαλάσσιων γεωφυσικών ερευνών. Οι ΠΘΘ είχαν ως κύριο αντικείμενο τη συνεχή παρακολούθηση και την πιθανή εμφάνιση και συμπεριφορά των θαλάσσιων θηλαστικών κατά τη διάρκεια όλων των ωρών ηλιοφάνειας.

Στην περίπτωση εντοπισμού θαλάσσιου θηλαστικού εντός της ορισθείσας Ζώνης Αποκλεισμού γύρω από το σκάφος των γεωφυσικών ερευνών (σε ακτίνα 750 m γύρω από τη γραμμή πλεύσης), το πλήρωμα του σκάφους ενημερώνονταν άμεσα από τους ΠΘΘ έτσι ώστε να μπορούν να ανασταλούν αμέσως οι εργασίες.

Δύο εξειδικευμένοι ΠΘΘ και δύο έμπειροι επιστήμονες Παθητικής Ακουστικής Παρακολούθησης (ΠΑΠ) βρίσκονταν καθόλη την διάρκεια των ερευνών επάνω στο σκάφος εκτελώντας οπτική παρακολούθηση (κατά την διάρκεια της ημέρας) και παθητική παρακολούθηση (κατά τη διάρκεια της νύχτας ή περιόδων χαμηλής ορατότητας αντίστοιχα).

Η παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της νύχτας ή περιόδων χαμηλής ορατότητας αποτέλεσε μία από τις βασικές προκλήσεις του προτεινόμενου σχεδίου. Η χρήση συρόμενου εξοπλισμού παθητικής ακουστικής παρακολούθησης (ΠΑΠ) χρησιμοποιήθηκε σε όλη την διάρκεια της γεωφυσικής έρευνας.

Η ΠΑΠ δίνει τη δυνατότητα ανίχνευσης και υπόδειξης της θέσης της πηγής των ήχων που αναπαράγονται από τα θαλάσσια θηλαστικά σε σχέση με το συρόμενο καλώδιο έλξης των υδροφώνων. Η Ακουστική Παθητική Παρακολούθηση για τα θαλάσσια θηλαστικά πραγματοποιήθηκε καθόλη τη διάρκεια της ημέρας ώστε να εξασφαλιστεί η βέλτιστη πιθανότητα ανίχνευσης.

Παθητική Ακουστική Παρακολούθηση και οπτική παρατήρηση των Θαλάσσιων Θηλαστικών καταγράφονταν σε καθημερινή βάση.

Παρακολούθηση Τιμών Ακουστικής Στάθμης

Το Πρόγραμμα Παρακολούθησης Τιμών Ακουστικής Στάθμης στο Δ. Πατραϊκό Κόλπο έδωσε τη δυνατότητα:

να επιβεβαιωθεί η πιθανή πραγματική παρουσία των θαλάσσιων θηλαστικών
να καθοριστούν τα βασικά επίπεδα θορύβου (θόρυβος βάσης) καθώς και η επαλήθευση της ζώνης αποκλεισμού.

Ένα εξειδικευμένο ερευνητικό σκάφος χρησιμοποιήθηκε για τη διεξαγωγή της ακουστικής έρευνας και δύο ξεχωριστά φορητά συστήματα χρησιμοποιήθηκαν για την παρακολούθηση του περιβάλλοντος θορύβου στους τέσσερεις προκαθορισμένους σταθμούς.
Πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις θορύβου περιβάλλοντος (πριν και μετά την ολοκλήρωση των γεωφυσικών ερευνών) στην εγγύτητα των τεσσάρων (4) προκαθορισμένων θέσεων.

Αντικειμενικός σκοπός των μετρήσεων θορύβου περιβάλλοντος ήταν η μέτρηση των επιπέδων του ατμοσφαιρικού ήχου ως συνάρτηση των στοιχείων συχνότητας του ήχου, της ώρας και της θέσης καθώς και ο πιθανός συσχετισμός των ακουστικών ανωμαλιών σε σχέση με τις ακουστικές πηγές στην περιοχή έρευνας.

α. Πριν την έναρξη

’Ολοι οι μετρητικοί σταθμοί που παρουσίασαν υψηλά επίπεδα θορύβου συγκεντρώθηκαν στο πάνω όριο του θορύβου βάσης όπως αυτός καταγράφεται σύμφωνα και με την διεθνή βιβλιογραφία. Αυτό εν μέρει οφείλεται στη διαδικασία δειγματοληψίας, όπου σημειώνονται τα κάτωθι:

Σε βάθος θάλασσας έως και είκοσι μέτρα παρουσιάζονται υψηλά επίπεδα θορύβου που οφείλονται στις βενθικές κοινωνίες και στον κυματισμό της θάλασσας
Παρατηρούνται υψηλά επίπεδα μηχανικού θορύβου που οφείλεται στην εντατικοποιημένη βιομηχανική δραστηριότητα της περιοχής (υδατοκαλλιέργειες)

β. Μετά την ολοκλήρωση των γεωφυσικών ερευνών

Βασικό συμπέρασμα των μετρήσεων είναι ότι δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των επιπέδων θορύβου πριν την έναρξη των σεισμικών διασκοπίσεων και μετά την ολοκλήρωση των εργασιών. Γεγονός, που επιβεβαιώνει ότι δεν προκύπτει περαιτέρω ακουστική όχληση από τις γεωφυσικές καταγραφές (σεισμικές διασκοπίσεις) στις περιοχές παρακολούθησης.

Οι όποιες μικρές διαφορές του περιβάλλοντος που μπορεί να εμφανισθούν - κυρίως σε επίπεδο συχνοτήτων - μπορεί να οφείλονται είτε στις διαφορετικές θέσεις δειγματοληψίας (περιοχές με διαφορετικό βάθος και εγγύτητα στις ακτές) είτε στο θόρυβο που οφείλεται στην θαλάσσια κυκλοφορία όπως και σε τυχαίους θορύβους (λόγω καιρικών συνθηκών κ.λπ.).

Ακουστικές Μετρήσεις κατά την διάρκεια των γεωφυσικών ερευνών και επαλήθευση ζώνης αποκλεισμού

Στόχος της ακουστικής έρευνας σε αυτό το στάδιο ήταν να αξιολογηθεί το επίπεδο ηχητικής πίεσης του θορύβου που προκαλείται από τις συσκευές ηχοβολισμού στους προκαθορισμένους σταθμούς μέτρησης. Τριάντα (30) συνολικά μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια των γεωφυσικών ερευνών. Επιπροσθέτως, πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις σχετικές με την απώλεια θορύβου γύρω από τη ηχητική πηγή για την επιβεβαίωση της Ζώνης Αποκλεισμού των 750μέτρων.

Καμία από τις μετρούμενες τιμές δεν ξεπέρασε τα ανώτατα όρια που προσδιορίζονται τόσο ως προς την μόνιμη ακουστική απώλεια όσο και την προσωρινή ακουστική απώλεια των ακουστικών λειτουργιών των θαλάσσιων θηλαστικών (Southall et al., 2007) σε οποιαδήποτε απόσταση.

Παρακολούθηση της Παράκτιας Ζώνης Ελέγχου για τυχόν εκβρασμούς Θαλάσσιων Θηλαστικών

Αμέσως μετά την ολοκλήρωση των σεισμικών διασκοπίσεων πραγματοποιήθηκε οπτική επιθεώρηση για την παρουσία τυχόν εκβρασμών θαλάσσιων θηλαστικών . Το ερευνητικό σκάφος που χρησιμοποιήθηκε στις ακουστικές μετρήσεις αναχώρησε από το λιμάνι του Αστακού με κατεύθυνση προς την περιοχή έρευνας.

Μια ακτογραμμή μήκους 35 ναυτικών μιλίων επιθεωρήθηκε σε είκοσι προκαθορισμένες περιοχές κοντά στις ακτές στις οποίες υπάρχει υψηλή πιθανότητα παρουσίας θαλάσσιων θηλαστικών σε συνάρτηση με την παράκτια μορφολογία και τη διεύθυνση των θαλάσσιων ρευμάτων. Η οπτική επιθεώρηση του περιβάλλοντος της παράκτιας ζώνης απέδειξε ότι δεν υπήρξε κάποιος εκβρασμός θαλάσσιου θηλαστικού.

Passive Acoustic Monitoring